Suche nasiono fasoli zwyczajnej (Phaseolus vulgaris L) z rodziny motylkowatych (Papilionaceae) zawiera ok. 12% wody. Nasiono takie jest w stanie życia utajonego – anabiozy, procesy życiowe są w tym okresie ograniczone do minimum.
Jeśli nasiona umieścimy w środowisku wilgotnym, w odpowiedniej temperaturze i przy dostępie powietrza, to rozpocznie się proces kiełkowania.
Dla fasoli minimalna temperatura kiełkowania wynosi 8 -10o C, w niższych temperaturach nasiona gniją. Optymalną temperaturą kiełkowania jest 25o C, wówczas proces kiełkowania przebiega najszybciej. W zależności od temperatury fasola może kiełkować 4 – 10 dni.
Pierwszym etapem kiełkowania jest pęcznienie, woda na zasadzie osmozy wnika do nasiona, łupina marszczy się, a nasiono zwiększa swoją objętość. Nawodnienie komórek wpływa na uruchomienie enzymów hydrolitycznych powodujących rozkład substancji zapasowych zawartych w liścieniach (skrobi i białek) na cukry proste i aminokwasy. Następuje również uruchomienie substancji wzrostowych. W zarodku inicjowane są podziały komórkowe, łupina pęka i rozpoczyna się wzrost korzonka, który w miejscu okienka przedostaje się przez łupinę nasienną na zewnątrz. Korzeń wykazuje geotropizm dodatni.
Nieco wolniej rozrasta się kolanko podliścieniowe (hipokotyl), czyli odcinek między korzonkiem zarodkowym a liścieniami. W hipokotylu następuje przegrupowanie wiązek przewodzących radialnych, charakterystycznych dla korzenia w wiązki kolateralne, charakterystyczne dla łodyg.
Hipokotyl rosnąc wygina się kolankowato, a następnie prostując się wyciąga liścienie i całą część pędową nad powierzchnię gleby.
W miarę rozwoju siewki korzeń zarodkowy rozrasta się tworząc korzeń główny, z którego wyrastają korzenie boczne. Fasola tworzy system korzeniowy palowy. Fasola wchodzi w symbiozę z bakteriami brodawkowymi z rodzaju Rhizobium, bakterie te wiążą azot cząsteczkowy z powietrza.
Fasola kiełkuje nadziemnie, czyli epigeicznie. Kiedy liścienie znajdują się na powierzchni – zielenieją i rozchylają się. Gdy zostaną wyczerpane z nich substancje zapasowe – liścienie odpadają, a pozostaje po nich blizna.
Kiedy liścienie znajdują się na powierzchni gleby rozpoczyna się również wzrost części nadliscieniowej – epikotylu czyli międzywęźla od liścieni do liści młodocianych i równocześnie wzrost tych liści, których zawiązki były już w zarodku.
Liście młodociane fasoli są pojedyncze, kształtu sercowatego. W miarę wzrostu siewki w następnych węzłach wyrastają liście złożone z trzech listków. Łodyga fasoli jest wiotka i wymaga podpory dookoła, której się owija.
Poza fasolą do roślin kiełkujących nadziemnie możemy między innymi zaliczyć: rzepak, kapustę, rzodkiewkę, burak, pomidor, klon, grab, łubin.
Literatura: Ćwiczenia z botaniki , praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza Gorczyńskiego Warszawa 1983 r. PWN
Zdjęcia: Marita Pawłowska, Amelia Lis uczennica klasy 3 c, VII LO w Toruniu
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz